Dečja psihologija i psihijatrija
Psihologija je naučna disciplina koja se bavi sistematskim proučavanjem psihičkog života ljudi. Saznanja psihologije počivaju na podacima dobijenim posmatranjem ponašanja (objektivni podaci) i podacima neposrednog iskustva (subjektivni podaci).
Psihologija proučava individualna i grupna ponašanja. Sama reč psihologija potiče od grčkih reči “psyche” i “logos” i doslovno znači “nauka o duši”.
Psihijatrija je grana medicine koja se bavi nastankom, dijagnostikom, sprečavanjem i lečenjem duševnih bolesti.
Sadržaj:
Povezanost i razlike psihologije i psihijatrije
Ono što je zajedničko psihologu i psihijatru jeste predmet njihovih nauka, a to je mentalno funkcionisanje, odnosno psihički život čoveka, s tim što je akcenat kod psihologije na normalnom psihološkom funkcionisanju, a kod psihijatrije na psihičkim izmenama, smetnjama i poremećajima.
Psiholog daje stručno mišljenje o psihičkim funkcijama, njihovom razvoju i stanju. Alati su mu različiti testovi za ispitivanje ličnosti, profesionalnih sposobnosti i afiniteta, stavova, intelektualnog nivoa, funkcionisanja u međuljudskim odnosima, ali i poremećaja koji ih prate.
Psihijatri su osobe koje su nakon završenih studija medicine specijalizirale psihijatriju. Pored lečenja, oni su osposobljeni da postavljaju dijagnoze i propisuju farmakološku terapiju, ako procene da je pacijentu to potrebno.
Najbolji pristup pacijentu i pristup koji daje najefikasnije rezultate je integrativni – timska saradnja psihologa, psihijatara, a ukoliko je potrebno i lekara drugih specijalnosti u zavisnosti od prirode tegoba.
Osnovna razlika je razlika u formalnom obrazovanju. Psiholozi koji rade na klinikama usko sarađuju sa psihijatrima, kao i sa lekarima drugih specijalnosti (neurolozima, kardiolozima…), a njihov glavni instrument dijagnostičke procene predstavljaju različiti testovi.
Psihodijagnostika pomoću testova se koristi u svrhu procene kognitivnih i emocionalnih sposobnosti osobe, kao i za procenu različitih aspekata ličnosti, što nam dalje može pomoći da bolje razumemo uzroke nastanka tegoba i pomoći u njihovom lečenju.
Simptomi
Bilo koja vrsta odstupanja u razvoju koja bi predstavljala izvesno kašnjenje u bilo kom domenu razvoja (motorika, komunikacija, igra, kognicija, socijalni i emocionalni razvoj).
Teškoće u govoru, u iskazivanju potreba deteta, neobični govorni šabloni, poteškoće u spavanju, teškoće u ishrani, saradnji s detetom, hiperaktivnost, impulsivnost ili agresija.
Teškoće prilikom ishrane (izbirljivost u izboru namirnica, teškoće žvakanja), pražnjenja (odbijanje deteta da se prazni), zatvor, noćno i dnevno umokravanje (nakon treće godine života deteta).
Kako izgleda pregled
Pregled se obavlja kroz razgovor sa roditeljima o razlozima njihove brige, dotadašnjem toku razvoja deteta, vaspitnim modelima, funkcionisanju porodice.
Tokom prvog pregleda, posmatra se i odnos i komunikacijski obrasci deteta sa roditeljima, kao i način njegove igre.
Za procenu psihomotornog razvoja deteta koriste se psihodijagnostički testovi. Sama procena obavlja se kroz aktivnost stručnjaka i deteta (najčešće u formi igre kada je mlađi uzrast deteta u pitanju).
Stručnjak se, takođe, detaljno upoznaje sa svakodnevnim rutinama deteta kroz razgovor sa roditeljima/negovateljima kako bi procenio nivo detetove funkcionalnosti i učešća u svakodnevnim aktivnostima.
Osnovni cilj je odrediti nivo aktuelnog detetovog funkcionisanja, kao i da li je on u skladu sa očekivanim za kalendarski uzrast. Ukoliko se ustanove izvesna odstupanja, roditelji dobijaju smernice o načinima kako dodatno stimulisati i unaprediti razvoj određenih veština.
Ukoliko je to potrebno, dogovaraju se dodatne procene koje obuhvataju određeni domen (ishrana, problem ponašanja, san, pražnjenje) i pristupa ranoj intervenciji koja ima za cilj gašenje neželjenih obrazaca ponašanja i razvoj alternativnih (željenih) obrazaca ponašanja.
Ili dijagnostičke procene, ukoliko postoji sumnja na razvojni poremećaj (primena dijagnostičkih testova, dodatne konsultacije drugih stručnjaka…)
Bez obzira na eventualno odstupanje u razvoju, važna je rana detekcija razvojnih smetnji kako bi se što pre otpočelo sa ranom intervencijom, koja ima za cilj da stimuliše, unapredi i usmeri razvoj u tokove optimalnog razvoja, koji je očekivan za određeni kalendarski uzrast.
Metode koje se koriste u sistemima rane intervencije su naučne metode zasnovane na dokazima (primenjena bihejvioralna analiza, intervencija zasnovana na rutinama) koje su i deo preporučenih praksi kako u svetu, tako i kod nas, kada je rani razvoj u pitanju.
Stručni tim:
Milena Petković Milenović – master klinički psiholog, reedukator psiho motorike
